TEDMEM’den eğitim sistemine ilişkin değerlendirme raporu

ANKARA, (DHA)- TÜRK Eğitim Derneği'nin düşünce kuruluşu TEDMEM, hazırladığı ‘Bir Bakışta Eğitim 2023: Türkiye Üzerine Değerlendirme ve Öneriler’ adlı raporunda 100’den fazla veri tablosu ve grafiği inceleyerek, eğitim sistemine ilişkin önemli verileri ve bunların uluslararası karşılaştırmalarını bir araya getirdi.

TEDMEM tarafından eğitim sisteminin niteliğine katkı sunmak üzere hazırlanan ‘Bir Bakışta Eğitim 2023: Türkiye Üzerine Değerlendirme ve Öneriler’ raporu,
Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Teşkilatı (OECD) raporunda yer alan bilgilerin süzgeçten geçirilmesinin yanı sıra Türk eğitim sistemine ilişkin veriler inceleniyor, uluslararası karşılaştırmalar yapılarak çözüm önerileri sunuluyor. Ana teması ‘mesleki eğitim’ olarak belirlenen ‘Bir Bakışta Eğitim 2023’ raporunda eğitim sistemlerinin değerlendirilmesine yönelik göstergeler eğitim süreçlerinin çıktıları, eğitime erişim, eğitim harcamaları ile öğretmenler, öğrenme ortamları ve okullar olmak üzere dört temel başlık altında inceleniyor.  

Raporda, yetişkinlerin eğitim düzeyine ilişkin, Türkiye’de 25-64 yaş aralığındaki her iki yetişkinden birinin en fazla ortaokul mezunu olduğu belirtilerek, “Türkiye’de lise mezunu dahi olmayan yetişkinlerin oranı yüzde 53,3, OECD ülkeleri ortalamasında ise yüzde 19,8’dir. Yıllar içinde lise mezunu dahi olmayan genç kadınların oranındaki en büyük düşüş Türkiye’de gerçekleşmiştir. 2015 yılında yüzde 52,1 olan bu oran 2022 yılında yüzde 33,7’ye gerilemiştir. Türkiye’de 18-24 yaş aralığındaki gençlerin yüzde 67,1’i eğitimde değildir. Türkiye’de 18-24 yaş aralığındaki her üç gençten biri (yüzde 33,5) ne eğitimde ne istihdamdadır. OECD ülkeleri ortalamasında bu oran yüzde 14,7’dir. Türkiye, OECD ülkeleri arasında ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin oranının en yüksek olduğu OECD ülkesidir. Bu gençlerin yüzde 9,4’ünü işsizler, yüzde 24,1’ini ise istihdamda olmadığı halde iş aramayanlar oluşturmaktadır. 18-24 yaş aralığındaki kadınların yüzde 44,9’u ne eğitimde ne istihdamdadır” denildi.

‘TÜRKİYE EN DÜŞÜK İSTİHDAM ORANINA SAHİP OECD ÜLKESİ’

Türkiye’de her dört yükseköğretim mezunu yetişkinden birinin istihdamda olmadığı ifade edilen raporda, “Türkiye’de ve OECD ülkeleri genelinde eğitim düzeyi arttıkça istihdam edilen bireylerin oranı da artmaktadır. Ancak Türkiye, hem 25-64 yaş aralığındaki nüfusun tamamı için hem lise mezunları için hem de yükseköğretim mezunları için en düşük istihdam oranına sahip OECD ülkesidir. Tüm eğitim seviyeleri için, Türkiye’de kadınların istihdama katılım oranları erkeklere kıyasla oldukça düşüktür. Türkiye’de 25-29 yaş aralığındaki genç yetişkinler arasında meslek lisesi mezunlarının istihdamda olma oranı genel lise ve yükseköğretim mezunlarından daha yüksektir. 25-34 yaş grubunda en düşük işsizlik oranına sahip grup yüzde 10 ile meslek lisesi mezunlarıdır” denildi.

EĞİTİME ERİŞİM ORANLARI

Türkiye’de ilkokul ve ortaokul dönemlerine denk gelen 6-14 yaş arasındaki okullaşma oranının yüzde 100 olduğu belirtilen raporda, “15-19 yaş aralığındaki okullaşma oranı ise Türkiye’de yüzde 71, OECD ülkeleri ortalamasında yüzde 84’tür. Türkiye’de liseye devam eden öğrencilerin yüzde 38’i, OECD ülkeleri ortalamasında yüzde 43,6’sı mesleki programlara devam etmektedir. Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Lüksemburg, Hollanda, Slovakya, Slovenya ve İsviçre’de bu oran yüzde 60’ın üzerindedir. Türkiye’de 3 yaş grubu çocuklar için erken çocukluk eğitimine katılım oranı yüzde 6,4, OECD ülkeleri ortalamasında ise yüzde 72’dir. 4 yaşta yüzde 20,1, 5 yaşta ise yüzde 67,7 olan bu oranlar OECD ülkeleri ortalamasının oldukça altındadır. Türkiye ayrıca, tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına en düşük harcama yapan OECD ülkelerinden biridir. Tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına yapılan eğitim kurumları harcaması Türkiye’de ortalama 5 bin 352 dolar, OECD ülkeleri ortalamasında ise 12 bin 647 dolardır. Türkiye’de GSYH’nin yüzde 4,7’si eğitim kurumlarına harcanırken, OECD ülkeleri ortalamasında bu oran yüzde 5,1’dir. Tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına yapılan harcamaların kişi başına düşen GSYH’ye oranı Türkiye’de yüzde 19,1 iken, OECD ülkeleri ortalamasında yüzde 27,2’dir” ifadelerine yer verildi.

‘ÖĞRETİM SÜRELERİ’

Türkiye’nin ilkokul kademesinde zorunlu öğretim süresi en az olan 4’üncü OECD ülkesi olduğu ifade edilen raporda, “OECD ülkelerinin çoğunda ilkokul 6 yıl sürmektedir ve ortalama toplam zorunlu öğretim süresi 4 bin 561 saattir. Hatta Avustralya, Danimarka, İzlanda ve Norveç’te zorunlu ilkokul kademesi toplam 7 yıldır. Türkiye, Avusturya, Almanya, Macaristan, Litvanya, Polonya ve Slovakya ile birlikte ilkokulun dört yıl sürdüğü yedi ülkeden biridir. Türkiye’de yıllık ortalama zorunlu öğretim süreleri ilkokul için 720, ortaokul için 843 saat iken OECD ülkelerinde ilkokul için 805, ortaokul için ise 916 saattir. Ayrıca, Türkiye’de bir ilkokul öğretmeninin alabileceği en yüksek maaş, mesleğe yeni başlayan bir ilkokul öğretmeninin alacağı maaşın yaklaşık yüzde 9 fazlasıdır. OECD ülkeleri ortalamasında ise bir ilkokul öğretmeni en üst kıdeme ulaştığında mesleğe yeni başlayan bir öğretmene kıyasla yaklaşık yüzde 70 daha fazla maaş almaktadır. Türkiye’deki bir okul müdürünün alabileceği en yüksek maaş OECD ülkeleri ortalamasından düşüktür” denildi.