Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Modeli 3. toplantısı başladı

Melihcan ÇALIŞKAN - Serkan KÖYMEN / İSTANBUL (DHA) TÜRKİYE'DE şehirlerin deprem, sel, kuraklık ve diğer tüm afetlere hazır hale getirilmesi kapsamında oluşturulan Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Modeli'nin üçüncü toplantısı İstanbul'da başladı. Toplantı öncesi değerlendirmelerde bulunan, Deprem ve Yer Bilimleri Kurulu Üyesi Prof. Dr. Cenk Yaltırak, "İTÜ'de yürütülen çalışmalarımızla 22 bin kilometre sismik veriden yeni bir harita oluşturduk, 750 metreye 750 metrelik pikseller içinde her zeminin davranışını biliyoruz. Bu bütün yaklaşımları değiştiriyor çünkü bu ilkelere göre aynı sokakta bulunan binalardan birine hasar atayabilirsiniz, birine atamayabilirsiniz. İstanbul'u baştan aşağı yenilemek gerektiği söyleniyor. Biz de öyle değil diyoruz" dedi. Deprem ve Yer Bilimleri Kurulu Üyesi Prof. Dr. Haluk Özener, "Özellikle, faylardaki deprem tekrarlama aralıkları, sakınım zonları ve deprem zararlarının azaltılması konusunda üzerimize düşen hangi görevler olabilir ve karar vericilere ne gibi öneriler sunabiliriz, bunları yazılı hale getirdik. Karar vericilere bir öneriler silsilesi hazırlamış bulunuyoruz" diye konuştu.
Türkiye'de şehirlerin deprem, sel, kuraklık ve diğer tüm afetlere hazır hale getirilmesi kapsamında oluşturulan ve 13 farklı kuruldan oluşan Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Modeli'nin üçüncü toplantısı Beşiktaş'ta bulunan Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Ofisi'nde başladı. Toplantıya, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum da katıldı. Toplantı öncesi, Deprem ve Yer Bilimleri Kurulu Üyeleri Prof. Dr. Haluk Özener ve Prof. Dr. Cenk Yaltırak değerlendirmelerde bulundu. 

"120 BİN NOKTADA 750'YE 750 METRELİK PİKSELLER İÇİNDE HER ZEMİNİN DAVRANIŞINI BİLİYORUZ"
Toplantıda, İstanbul ve Marmara Bölgesinin önemli bir gündem olduğunu belirten Prof. Dr. Cenk Yaltırak, "Benim de o paralelde yürüttüğüm çalışmalar var. Onları izleyeceğiz. Yani bakanlık neler yapıyor? O konuda bilgi alacağız. Büyük ihtimalle bir yol haritası gösterilecek. Onun üzerinden, biz de kendi yaptıklarımızı, neler yapılması gerektiği yönündeki görüşlerimizi Bakanlığa ileteceğiz. İstanbul Teknik Üniversitesi'nde yürütülen bir çalışma sonucu yeni bir fay haritası yapıldı. 2022 yılında da dünyanın en iyi dergilerinden birinde yayınladık bunu. Bu fay haritası daha önceki haritalardan daha çok veri kapsıyor. Yani 22 bin kilometre sismik veriden yapılmış bir harita. Daha önceki haritalar 2001 yılında işte bin 630 kilometre ve ona katkıda bulunan bir miktar, yani 2 bin 500'ü bulan kilometre bir veriye sahipti. Şu anda elimizde çok büyük bir veri setinden yapılmış bir fay haritası var. Bütün yaptığımız hesaplamalar üç boyutlu, daha öncekilerin hepsi iki boyutluydu. Zaman bağımlı olarak yapıyoruz. Aynı zamanda elimizde oluşturduğumuz, Marmara Bölgesi'ndeki zeminlerin özel bir haritası var. O özel haritaya göre de ivmeler, tasarım ivmeleri, spektral ivmeleri hesaplayabiliyoruz. Şimdilik çok büyük bir veri ile uğraştığımız için 120 bin noktada 750'ye 750 metrelik pikseller içinde her zeminin davranışını biliyoruz.

"İSTANBUL'U BAŞTAN AŞAĞI YENİLEMEK GEREKTİĞİ SÖYLENİYOR: BİZ DE ÖYLE DEĞİL DİYORUZ"
Yaltırak, "Eskiden olmuş yani 2019 depremleri, bu en son Düzce'de olan depremde de modelimizi test ettiğimiz zaman yaptığımız hesaplamaların yüzde 95 başarılı olduğunu görüyoruz. Bu çok önemli bir şey çünkü Marmara'da 100 tane istasyon var. Rastgele bu istasyonlar ve biz 750 metreye 750 metre piksellerde hesapladığımız veriler ve koyduğumuz algoritmayla görülüyor ki yüzde 95 başarımlı. Yani bunlar yüz metreye, yüz metre inse de büyük ihtimalle başarım oranı, bu oranlar içinde kalacak. Bu çok önemli, büyük bir şey. Daha henüz farkında da değiller. Bu bütün yaklaşımları değiştiriyor, çünkü bu ilkelere göre aynı sokaktaki bir binaya hasar atayabilirsiniz, birine atamayabilirsiniz. Çünkü binayı da bu işin içine kattığınız zaman, kentin topluca yıkılması gerekmiyor. İstanbul'u baştan aşağı yenilemek gerektiği söyleniyor. Biz de öyle değil diyoruz. Laparoskopik cerrahiyle müdahale gibi, hastanın hangi hücreleri tehlikeliyse onları alacağız. Büyük bir ekonomik açmazın içine sürükleyebilecek bir yapılaşmaya karşı; çünkü malzeme yok, insan yok, kısa zamanda yapmak da mümkün değil. Yanlış yerden başlarsanız doğru yapılması gereken yeri de yapmamış olacaksınız. Onun için bu anlayışı değiştirilmesine çalışıyoruz" ifadelerini kullandı.

"KARAR VERİCİLERE BİR ÖNERİLER SİLSİLESİ HAZIRLAMIŞ BULUNUYORUZ"
Toplantı öncesinde konuşan Prof. Dr. Haluk Özener ise, "Bu toplantı buradaki üçüncü toplantı olabilir ama bu grubun üyeleri olarak defalarca uzaktan bağlantı yaparak biz belirli toplantılar yaptık ve sonucunda karar vericilere bir öneriler silsilesi hazırlamış bulunuyoruz. Özellikle deprem ve yer bilimleri çalışma grubu üyeleri olan jeofizik, jeodezi, jeologlar, yer bilimciler yani deprem mühendisleri, inşaat mühendisleri ve tarihçiler de var. Özellikle, faylardaki deprem tekrarlama aralıkları, sakınım zonları ve deprem zararlarının azaltılması konusunda üzerimize düşen hangi görevler olabilir ve karar vericilere ne gibi öneriler sunabiliriz, bunları yazılı hale getirdik. Cumhurbaşkanlığımıza, dolayısıyla da bugün burada Çevre ve Şehircilik Bakanımız Murat Kurum Beyefendiye takdim edeceğiz." İfadelerini kullandı.