Böcek Müzesi’nde 3 bin türe ait 70 bin örnek korunuyor

Şaduman TÜRKAY/ANKARA, (DHA)- TARIM ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırma ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) bünyesindeki bitkilere dost ve düşman böcek türlerinin araştırılıp saklandığı 'Böcek Müzesi'nde, toplanma tarihi 1930'lu yıllara kadar giden yaklaşık 3 bin türe ait 70 binin üzerinde örnek bulunuyor. Yapılan çalışmalarda son 8 yılda tespit edilen 3 toprak piresinden 2'si yeni tür, 1'i de alt tür olarak bilim dünyasına kazandırıldı.
Bakanlıktan alınan bilgilere göre; tarımsal üretimde zararlı ve faydalı türlerin belirlenmesi, bölgesel dağılımlarının çıkarılması, referans koleksiyonların oluşturulması ve muhafazalarının sağlanması bitki sağlığı açısından önem taşıyor. Bazı organizmalar, bitkisel ürünlerde yüzde 100'e varabilen ciddi ekonomik kayıplara neden olurken, bazıları da bitki dostu olarak üretimde verim kaybını önlüyor. Zararlının ne olduğunun tam olarak bilinmesi, seçilecek mücadele metodunun belirlenmesi ve dolayısıyla ekonomik kaybın en aza indirilmesinde kritik önem taşıyor. Bu organizmaların dahil oldukları gruplara yönelik çalışmaların yürütülmesi ve referans koleksiyonların oluşturulması ise bitkisel üretimde verim kaybının önlenmesinde büyük rol oynuyor. Türlerin doğru teşhis edilmesi, zirai mücadelede ilk adımı oluşturuyor. Zararlının türünün tespit edilmesi sayesinde zirai mücadelede uygun zamanda uygun yöntem kullanılabiliyor. Zira böcekler arasında birbirine çok benzer türler bulunabileceği gibi aynı türün farklı dölleri veya eşeyleri de birbirinden çok farklı görünüme sahip olabiliyor. Bitki zararlıları ile mücadele çalışmalarında karşılaşılabilen her iki durum da mücadele programında hatalı zamanlama veya uygulamalara sebebiyet verebiliyor. Bu da gerek ekonomik gerekse ekolojik bazı sorunların oluşmasına yol açıyor. 
Ayrıca, faydalı olarak nitelendirilen böcek türlerinin doğru teşhis edilmesi de biyolojik mücadele ve tozlaştırma çalışmalarında doğru etmenin kullanılmasına olanak sağlıyor. Konunun uzmanlarınca onaylanmış teşhisli böcek örnekleri, araştırmacılar açısından rehber işlevi gören birer referans materyali oluyor. Bu yönüyle müzeler biyolojik çeşitlilik açısından 'veri madenciliğinin' ana kaynaklarından birini oluşturuyor.
TÜRKİYE’DE ALANINDA TEK
Bakanlığı bağlı TAGEM bünyesinde faaliyet gösteren Türkiye’de böcek biliminin gelişmesinde büyük katkıları olan bilim insanı Nazife Tuatay’ın ismini taşıyan Nazife Tuatay Bitki Koruma Müzesi, Türkiye'nin en eski ve köklü entomoloji (böcek bilimi) müzelerinden biri durumunda. Uluslararası alanda da saygınlığa sahip olan müzede kültür bitkilerinde hastalık, yabancı ot ve zararlılarının tespit edilmesi, yayılış ve yoğunluklarının saptanması amacıyla çalışmalar yürütülüyor. Alanında tek olma niteliğini koruyan müzede, gerek burada görevli uzmanlarca teşhis edilen gerekse yurt içi ve yurt dışındaki araştırıcılara gönderilerek teşhis ettirilen örneklerin muhafazası sayesinde önemli bir koleksiyon oluşturuldu. Müzede toplanma tarihi 1930'lu yıllara kadar giden yaklaşık 3 bin türe ait 70 binin üzerinde örnek muhafaza ediliyor. Bu örnekler arasında yer alan ve ilk defa tanımlamaları yapılarak bilim dünyasına tanıtılan 53 türe ait 555 tip örnek bakanlık tarafından 2015 yılında kitap haline getirildi.
333 YENİ KAYIT
Kitapta müzedeki araştırmacılar tarafından 2015 yılına kadar tespit edilmiş Türkiye için yeni kayıt niteliğindeki 333 tür de yer aldı. Ayrıca 2015 yılından bu yana da yeni tür ve kayıtlar tespit edilerek müzeye ilaveler yapıldı. Bu kapsamda, coleoptera (kınkanatlılar) takımından Chrysomelidae (yaprak böcekleri) familyasından 3 toprak piresinden 2’si yeni tür, 1’i de alttür olarak bilim dünyasına kazandırıldı. Halen yayımlanma aşamasında olan Hemiptera (yarımkanatlılar) takımına bağlı Pentatomidae’den (pis kokulu böcekler) 1 ve Miridae familyasından 2 yeni tür daha müzenin tip örnekleri arasına katıldı. Ayrıca yine Chrysomelidae familyasından 2 tür, Lygaeidae familyasından 1 tür Türkiye için yeni kayıt olarak belirlendi. Bu çalışmaların yanı sıra bilinen türlerin Türkiye’den farklı yerlerde tespit edilmesi ile tür yayılış kayıtları da sürekli olarak güncelleniyor.
Müzede bulunan her böcek örneğine ilişkin bilgiler, oluşturulan veri tabanına giriliyor. Bu çalışmalar tamamlandığında, müzeye ait bir katalog yayına hazır hale gelecek. Müze veri tabanından hangi böceğin nereden, hangi tarihlerde toplandığı, kaç adet olduğu, müzede hangi dolapta hangi çekmecede bulunduğu izlenebilecek. Bu veriler belirli çerçevede internet ortamında da paylaşılacak. (DHA)