Diyabet artış hızımız dünya ortalamasının üç katı

Dr. Öğr. Üyesi ve Biomühendis Ece Yıldız Öztürk, ülkemizde diyabetli sayısının 10 milyonun üzerinde olduğunu ve bu sayının her geçen yıl arttığını ancak bu artışın doğru beslenme ile azalabileceğini söyledi.

Yaşar Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Gıda İşleme Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Ece Yıldız Öztürk, diyabetin önlenmesinde sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmenin önemli olduğunu; karbonhidrat, protein ve sağlıklı yağları dengeli bir şekilde tüketmek gerektiğini belirtti.

Diyabete karşı sağlıklı beslenme önerilerinde bulunan Dr. Öğr. Üyesi Ece Yıldız Öztürk, “Karbonhidrat, protein ve sağlıklı yağları dengeli bir şekilde almak önemlidir. Sebzeler, meyveler, tam tahıllar, sağlıklı yağlar ve düşük yağlı süt ürünleri içeren bir diyet tercih edilmeli. Beyaz ekmek ve un yerine tam tahıllı ürünler (tam buğday ekmeği, bulgur, esmer pirinç) tüketilmeli” dedi.

Geçtiğimiz günlerde Erasmus Personel Hareketliliği Programı kapsamında Belçika’nın Geel şehrindeki Thomas More Uygulamalı Bilimler Üniversitesi’nden davet alarak, “Diyabet” temalı yaz okulunda uluslararası öğrencilere "Diyabet Yönetimindeki İnovatif, İleri, Güncel Biyomühendislik Uygulamaları" konusunda dersler veren Dr. Öğr. Üyesi Ece Yıldız Öztürk, Türkiye’de diyabet prevalansının (görülme sıklığı) artış hızının dünya ortalamasının üç, Avrupa ortalamasının dört katı olduğunu belirterek, “Diyabet, 2000 yılından bu yana tüm dünyada yüzde 70 artış gösterdiği için 2019 yılında en çok ölüme neden olan hastalıklar sıralamasında 10. sıraya girdi. Özellikle erkeklerde 2000-2019 yılları arasında diyabete bağlı ölümlerde yüzde 80 artış kaydedilmiştir” dedi.

Tip 2 diyabet çocuklarda da görülüyor

Diyabetin global açıdan çok büyük bir sorun haline geldiğini ve ülkemizde de bir halk sağlığı sorunu olduğunu hatırlatan Dr. Öğr. Üyesi Ece Yıldız Öztürk şu bilgileri verdi: “Diyabetin başlıca sebepleri arasında obezite, hareketsizlik, sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve genetik faktörler yer alıyor. Özellikle büyük şehirlerde fast food tüketimi ve fiziksel aktivite eksikliği bu durumu daha da kötüleştiriyor. Türkiye’de 10 yıl ara ile Tip 2 diyabet yaygınlığı yüzde 7,5’tan yüzde 13,5’a çıktığı saptanmıştır. Tip 2 diyabetin görülme sıklığı genellikle 40 yaş ve üstü dönemde görülürken; artık çocukluk yaşlarında da çok sık görülmeye başlanmıştır. Tip 2 diyabet gelişimini engellemek veya geciktirmek elimizdedir. Sağlıklı ve dengeli beslenme, her gün 1 saat kadar kardiyo-egzersiz yapmak, sağlıklı kiloyu korumak gibi yaşam ve beslenme tarzı değişiklikleri, stres yönetimi, yeterli ve düzenli uyku, sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıkların bırakılması özellikle Tip 2 diyabet üzerinde önleyici veya geciktirici etkide olabilmektedir.”

Dengeli beslenme

Diyabetin önlenmesinde doğru beslenme ile ilgili önerilerde bulunan Yaşar Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Gıda İşleme Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Ece Yıldız Öztürk şunları söyledi: “Karbonhidrat, protein ve sağlıklı yağları dengeli bir şekilde almak önemlidir. Sebzeler, meyveler, tam tahıllar, sağlıklı yağlar ve düşük yağlı süt ürünleri içeren bir diyet tercih edilmelidir. Beyaz ekmek ve un yerine tam tahıllı ürünler (tam buğday ekmeği, bulgur, esmer pirinç) tercih edilmelidir. Tam tahıllar, lif açısından zengindir ve kan şekerini dengelemeye yardımcı olur. Sebzeler, meyveler, baklagiller ve kuruyemişler yüksek lif içerir. Lif, sindirimi yavaşlatarak kan şekerinin yükselmesini engeller. Rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan (hazır atıştırmalıklar, şekerli içecekler) uzak durulmalıdır. Bu gıdalar hızlı kan şekeri artışlarına neden olabilir.

Kırmızı et, tam yağlı süt ürünleri ve işlenmiş gıdalardaki doymuş ve trans yağlar sınırlandırılmalıdır. Bunun yerine zeytinyağı gibi sağlıklı yağlar tercih edilmelidir. Öğünlerin düzenli aralıklarla tüketilmesi, kan şekeri düzeylerinin stabil kalmasına yardımcı olur. Ara öğünlerde sağlıklı atıştırmalıklar (meyve, yoğurt, kuruyemiş) tercih edilmelidir. Yeterli miktarda su içmek, metabolizmanın düzgün çalışmasına yardımcı olur. Günde en az 8-10 bardak su önerilmektedir.”

Dr. Öğr. Üyesi Ece Yıldız Öztürk, son olarak tüm bu beslenme alışkanlıklarının, diyabetin önlenmesine yardımcı olmanın yanı sıra genel sağlık ve zindeliği de artıracağını vurguladı