Erzurumun kirli havası mercek altında

İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü'nden Elif Nur Sarı ve Atatürk Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü'nden Sevgi Yılmaz tarafından gerçekleştirilen araştırma, Erzurum şehrindeki farklı konut dokularının hava kirliliği yoğunluğuna olan etkilerini inceledi. Araştırma sonuçları, şehirdeki hava kirliliği sorununa dikkat çekici bulgular sunmaktadır.

Erzurum, uzun yıllardır doğal ve yapay nedenlerle hava kirliliği sorunuyla karşı karşıyadır. Araştırmaya göre, bu kirliliğin başlıca nedeni, evlerde kullanılan yakıtların kaynaklı olan kirletici gazların atmosfere salınmasıdır. Soğuk iklim şartlarına sahip Erzurum'da, özellikle evsel yakıt tüketimi sonucu oluşan kirletici gazların yayılması, hava kirliliğinin birincil kaynağı olarak görülmektedir. Şehrin coğrafi ve meteorolojik koşulları da bu kirliliği artırmaktadır.

Araştırma, hava kirliliği ile şehirdeki farklı konut tipleri arasındaki ilişkiyi analiz etmek amacıyla gerçekleştirildi. Kentin doğal koşulları ile fiziksel özellikleri incelenerek, hava kirliliğinin en yoğun olduğu bölgeler belirlendi ve kirliliği tetikleyen ana faktörler tanımlandı. Bu faktörler arasında hava kirliliğinin başlıca nedeni olarak emisyon değerleri dolayısıyla yakıt tüketimi öne çıktı.

Araştırmada ayrıca, rüzgar hızı ve sokak yönelmelerinin hava kirliliğini etkileyen ikincil faktörler olduğu belirlendi. Ancak, gecekondu tipi yapılaşmaların rüzgar hızıyla emisyon değerleri arasında belirgin bir ilişki olmamasına rağmen hava kirliliğinin yüksek olduğu bölgelerin bulunması dikkat çekiciydi. Bu durum, kullanılan yakıt türünün kirliliğe etki ettiğini göstermektedir.

Sonuç olarak, araştırma, hava kirliliği sorununun şehir planlaması ve konut tasarımı aşamasında dikkate alınması gerektiğini vurgulamaktadır. Erzurum gibi soğuk iklim şartlarına sahip şehirlerde, evsel yakıt tüketimi kaynaklı kirliliği azaltmak amacıyla rüzgarı hızlandıran müdahalelerin gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, şehir planlaması ve tasarımında mekânsal faktörlerin yanı sıra konut dokularının da dikkate alınması önemlidir. Sürdürülebilir yaşam alanları oluşturmak için yerel yönetimlerin, şehir plancılarının ve peyzaj mimarlarının doğal koşulları ve mikroklimatik verileri göz önünde bulundurarak özgün kentsel tasarım önerileri üretmeleri gerekmektedir.