’Türk ordusu, Çanakkale muharebelerinin hiçbir safhasında çocuk savaştırmadı’

Cemhan ŞEN / ÇANAKKALE, (DHA)-  ÇANAKKALE Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi (AÇASAM) Müdür Yardımcısı Öğretim Görevlisi İsmail Sabah, arşiv belgelerindeki yaptığı araştırmada  Çanakkale Savaşları'nda 18 yaşından küçük askerlerin görev aldığı bilgisinin yanlış olduğunu belirledi. Sabah, "Çanakkale Cephesi'nde 13-15 yaşında bir askerin varlığından söz etmek mümkün değil. Türk ordusu, Çanakkale muharebelerinin hiçbir safhasında çocuk savaştırmamıştır. Zaten kanunlar ve belgeler de bize bunu çok açık bir şekilde gösteriyor" dedi.
Çanakkale Savaşları'nın üzerinden 108 yıl geçmesine rağmen, döneme dair yeni bilgiler ortaya çıkıyor. ÇOMÜ AÇASAM Müdür Yardımcısı Öğretim Görevlisi İsmail Sabah, Çanakkale Savaşları ilgili arşiv çalışmaları sırasında çok sayıda Osmanlıca yazılmış harp ceridesini inceledi. İsmail Sabah, yaptığı çalışmalar sonucunda Çanakkale Savaşları'nda 13 ve 15 yaşındaki askerlerin cephede savaştığına dair sosyal medyada paylaşılan içeriklerin yanlış olduğunu ortaya çıkardı. Çanakkale Savaşları'nın üzerinden 108 yıl geçmesine rağmen hala yanlışların konuşulmasının üzücü olduğunu söyleyen Sabah, "1'inci Dünya Savaşı başlamadan, Osmanlı Devleti seferberlik ilan etmeden önce 12 Mayıs 1914 tarihinde Osmanlı Devleti ufukta yaklaşan tehlikeyi görüyor ve buna yönelik bir hazırlık olması amacıyla bu tarihte 'Mükellefiyeti Askeriye Kanunu Muvakkati' dediğimiz bir kanun çıkarıyor. Bu kanunda kimlerin, hangi yaştakilerin, nasıl silah altına alınacağı belirtiliyor. Osmanlı ordusu kanunlarla işleyişini yürütürdü ve kanunlar üzerine personel temini gerçekleştirirdi. Bu kanunlara ve savaşın çeşitli dönemlerinde çıkan kanunlara baktığımız zaman seferberlikle birlikte ilk olarak 20-45 arasında olanların silah altına davet edildiğini görüyoruz. Ardından artan kayıplar nedeniyle ordunun personel ihtiyacını temin edebilmek için 45 yaşın, 50 yaşa çıkarıldığını görüyoruz. Ancak bu da yeterli gelmeyince, savaşın ilerleyen safhalarına doğru 20 yaşın, 19'a ve en nihayetinde 18'e indiğini görmekteyiz" ifadelerini kullandı.
'19 YAŞ ALTINDA BİR ASKERİN VARLIĞINDAN SÖZ ETMEK MÜMKÜN GÖZÜKMÜYOR'
1. Dünya Savaşı'nın 4 yıl sürdüğünü hatırlatan Sabah, "Çanakkale özelinde bakacak olursak 19 yaşının altında bir askerin varlığından söz etmek pek mümkün gözükmüyor. 18 yaşında olanların eylül ve kasım ayındaki çağrılarla silah altına davet edildiklerini biliyoruz. Bunlar silah altına alındıktan sonra belli bir eğitim de görüp cepheye gönderildikleri için 18 yaşında silah altına çağrılan bir askerin eğitimini tamamlayıp, Çanakkale'ye geleceği zaman zarfında zaten burada muharebe fiili olarak sona ermiş durumda. Yani 18 yaşında eğitimini tamamlayıp gelmiş olsa bile bunların sayısının çok fazla olmadığını çok rahat söyleyebiliriz. Kaldı ki Çanakkale Cephesi'nde 13-15 yaşında bir askerin varlığından söz etmek mümkün değil. Türk ordusu, Çanakkale muharebelerinin hiçbir safhasında çocuk savaştırmamıştır. Zaten kanunlar ve belgeler de bize bunu çok açık bir şekilde gösteriyor" dedi.
'SOSYAL MEDYADAKİ FOTOĞRAFLAR ÇANAKKALE CEPHESİ İLE İLGİLİ DEĞİL'
Sabah, şöyle devam etti:
"Yanlış algıya sebebiyet veren, çeşitli dönemlerde çekilen izci çocuklara ait veya propaganda amaçlı çekilmiş fotoğrafların olduğunu görmekteyiz. Bunların Çanakkale Cephesi ile bir ilgisi olmadığını söyleyebiliriz. Bu konuda bir iddia daha 27 Mayıs 1915 tarihinde yani aslında Çanakkale muharebelerinin tüm hızıyla devam ettiği bir tarihte çıkarılan ve lise 10'uncu sınıf öğrencilerinden vücudu müsait olanların askerliğe alınmasıyla ilgili bir kanun. Bu kanunu görenler, kanun ekinde yer alan 'esbab-ı mucibesi' dediğimiz yani bu kanunun neden çıkarıldığını açıklayan metni incelemediğiniz zaman sanki lise 10'uncu sınıftaki öğrencilerin tamamının askere çağrıldığı gibi bir algı oluşuyor. Ancak kanunun biraz önce bahsetmiş olduğumuz ek metni bize aslında işin doğrusunu anlatıyor. Yedek subaylıkla ilgili kanun ilk çıktığı zaman liselerin ve idadilerin son 2 sınıfında okuyanların, yedek subay olma hakkını elde ettiklerini görüyoruz. Ancak yedek subay olmak için sadece eğitim şartını taşıyor olmak yeterli değil. Aynı zamanda kanunda öngörülen yaş şartını da taşıması lazım. Yani 16-17 yaşında olup da eğitim şartını taşıyanlar, yedek subay olmuyor. Kanunda belirtilen 19 yaş ve üstünde olup da bu eğitim derecesine sahip olanlar yedek subay oluyor.  Arşivlere baktığımız zaman şunu net bir şekilde söyleyebiliriz ki; Çanakkale'de Türk ordusu hiçbir zaman çocuk asker savaştırmamıştır." (DHA)