Vatikan’da ilk kez Osmanlı tarihi öğretilmeye başlandı

Papalık Şarkiyat Enstitüsü’nde dersleri veren ilk Müslüman ve Türk akademisyen olan Dr. Canan Parmaksızoğlu Aksoy, “Avrupa’da Müslümanlara bakış ve İslamofobinin doğuşu, Batı’da İslam algısının temelleri ve gelişimi, bu algının Doğu-Batı ilişkilerine etkisini anlatıyorum. Amacım, bu dersi alan öğrencilerin tarihe objektif bakmalarını sağlayabilmek” açıklamasını yaptı.
Papalık Makamına bağlı, yönetimi Cizvitlere ait olan 106 yıllık Papalık Şarkiyat Enstitüsü (Pontificio Istituto Orientale), Papa 15. Benedikt’in talimatıyla hayata geçirilmiş ve tamamen Doğu araştırmaları üzerine yoğunlaşmış olup Doğu Kiliseleri, teoloji, tarih, kültür ve Doğu Hristiyanlığı hakkında eğitimler veren bir kurum olarak bilinmektedir.
“MÜFREDATA OSMANLI VE TÜRKİYE ÜZERİNE HİÇBİR DERS KONMAMIŞ OLMASI İLGİNÇTİ”
Dr. Canan Parmaksızoğlu Aksoy derslerin içeriğine dair bilgi vererek “Ancak son derece ilginçtir ki kuruluşundan bu yana, bu enstitüde coğrafi olarak Doğu’daki tüm ülkeler ve tarihleri hakkında eğitim verilmesine rağmen, Avrupa’da yüzyıllarca Doğu’yu temsil etmiş olan Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti hakkında hiçbir ders verilmemiş, bu konuda hiçbir ders müfredatlarında yer almamış. İşte bu eksiklikten dolayı bana bu dersi vermemi teklif ettiler, ben de kabul ettim” açıklamasını yaptı.
Papalık Şarkiyat Enstitüsü’nde geçen öğretim döneminde ilk kez Türkçe öğretmeye başladığını da vurgulayan Dr. Aksoy, bu ay itibariyle ‘Yeni ve Yakın Çağ’da Papalık ve Osmanlı Devleti arasındaki ilişkiler’ başlıklı derin öğretimine başladıklarını ifade etti.
Dr. Parmaksızoğlu Aksoy, derslerinde tarihte Müslümanlarla Hristiyanlar arasındaki ilişkileri, Batı’nın İslam ve Türk algısını anlattığını ifade ederek ve şu açıklamayı yaptı;
“Avrupa’da Müslümanlara bakış ve İslamofobinin doğuşu, Batı’da İslam algısının temelleri ve gelişimi ve bu algının Doğu-Batı ilişkilerine etkisini anlatıyorum. Bu algı bugünkü önyargılı bakışın da temellerini oluşturuyor. Amacım, bu dersi alan öğrencilerin tarihe objektif bakmalarını sağlayabilmek. Derste Hristiyanlık ve İslam dünyalarının birbirleriyle etkileşimini kronolojik olarak anlatıyorum. Bilindiği üzere, Osmanlı Devleti yüzyıllarca Doğu’yu ve İslam’ı temsil etti. Avrupa’da bilhassa Yeni Çağ’da Türk demek Müslüman demekti. Dolayısıyla Avrupa’da İslam algısı, Türklere ve Osmanlı Devleti’ne bakışın temelleri oluşturdu ve gelişimini etkiledi. Bugün Avrupa ve Avrupa Birliği’nin Türkiye’ye bakışında bu algının etkili olduğunu düşünüyorum.”
Dr. Canan Parmaksızoğlu Aksoy, haftalık verdiği ve çevrimiçi olarak başlanan bu dersi alan öğrencilerinin Balkan ülkelerinin yanı sıra, Ukrayna ve Suriye gibi farklı ülkelerden de olduğunu ifade ederek öğrencileri hakkında “Hepsi din adamı ve muhtemelen geleceğin akademisyenleri” ifadelerini kullandı.
“TARAFSIZ ARAŞTIRMALAR İÇİN TÜRKÇE VE OSMANLICA ŞART”
Papalık Şarkiyat Enstitüsü’nde 10’u antik 5’i modern olmak üzere 15 ayrı dil eğitimi veriliyor. Dr. Parmaksızoğlu Aksoy, Fener Rum Patriği Bartholomeos’un da mezunları arasında yer aldığı enstitüde, geçen sene, gelecekte Osmanlı tarihi çalışmak isteyen yüksek lisans ve doktora öğrencilerine Türkçe dersi vermeye de başladı. Bu dersi vermesindeki amacının, ileride bu öğrencilere Osmanlıca öğretebilmek olduğunu ifade eden genç akademisyen, “Böylelikle bizim kaynaklarımızı okuyabilecek ve tarihimizi kaynaklarımızdan da araştırarak tarafsız çalışmalar yapabilecekler” dedi.
Parmaksızoğlu Aksoy, buna ilişkin yaşadığı bir deneyimi de şöyle anlatıyor: 
“Geçen sene, İtalya’da yayımlanan Eastern European History Review (Doğu Avrupa Tarihi Dergisi) adlı bir uluslararası tarih dergisinin editörlüğünü yaparken yabancı bazı akademisyenlerin Osmanlı tarihine ilişkin son derece tarafgir ve önyargılı makaleleriyle karşılaştım. Bunun tabii en temel nedeni, kaynaklarımızdan yararlanmamış olmaları. Zira dergideki giriş yazımda bu tutumu eleştirerek Osmanlı ve Türk kaynaklarına bakmadan Osmanlı tarihi hakkında yapılan çalışmaların objektif olamayacağını önemle belirttim.”
“SÖZDE ERMENİ SOYKIRIMI İDDİALARINA SERT TEPKİ VERDİM”
Dr. Aksoy, enstitünün yeni öğretim yılının açılış töreninde sözde Ermeni soykırımı iddialarına ilişkin olumsuz bir olay yaşandığını da anlattı. Buradaki bir akademisyenin bu konudaki konuşmasını protesto ettiğini ifade eden Aksoy, “Enstitü yönetimine bu asılsız iddiaların Türkiye Cumhuriyeti için kesinlikle kabul edilemez olduğunu belirterek bu olaya son derece sert bir şekilde tepki verdim. Arşivlerimiz araştırmacılara açıktır, bu iddiaları kesinlikle kabul etmiyoruz. Bu duruşumu da aynı şekilde devam ettiriyorum” diye konuştu.
DR. CANAN PARMAKSIZOĞLU AKSOY KİMDİR?
Papalık ve Osmanlı Devleti arasındaki ilişkiler üzerine yıllardır çalışan bir araştırmacı ve akademisyen olan Canan Parmaksızoğlu Aksoy, doktorasını da, “Osmanlı Devleti’ne karşı Avrupa’nın birleşmesi ve Papalığın Türklere karşı kurduğu kutsal ittifaklar” üzerine yaptı.
Vatikan Gizli Arşivleri’ne, bugünkü adı ile Vatikan Apostolik Arşivi’ne araştırma yapmak için kabul edilen ilk Türk olan Parmaksızoğlu, aynı zamanda Osmanlı ve Türk tarihiyle ilgili belgeleri daha iyi ve doğru şekilde okuyabilmek için bu arşivlerin içerisindeki Paleografya, Diplomatika ve Arşivcilik Uzmanlık Okulu’ndan mezun olan ilk Türk araştırmacı oldu.
Bu başarısı Vatikan’ın resmi yayın organı Osservatore Romano’da bir habere de konu olan Canan Parmaksızoğlu Aksoy, Katolik Kilisesi ve tarihi hakkında Papalık Gregoriana Üniversitesi’nde de bir sene öğrenim gördü, aynı zamanda Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığının desteğiyle Vatikan Arşivleri’nde Osmanlı tarihiyle ilgili belgelerin kataloglanması projesini hayata geçirdi.